Bij langduriger inname van medicijnen is maatwerk belangrijk, om bijwerkingen te voorkomen of tot het minimum te reduceren. Maar ook om extra medicijngebruik ten gevolge van bijwerkingen te reduceren. Met het juiste maatwerk kunnen mogelijk miljoenen euro’s per jaar worden bespaard, zo stelt Koch.
Gemiddelden
Medicijnen worden nagenoeg altijd getest op gezonde blanke mannen tussen de 18-55 jaar. Daarmee ontstaat er een ‘gemiddelde’ dosering. Bij toediening van die dosering bij mensen die afwijken van het ‘gemiddelde’, zoals kinderen, mensen met een ander genetisch profiel, andere BMI, onderliggend ziektepatroon, geslacht en dergelijke, ontstaat per definitie een minder optimale dosering. Koch: ‘Daar is verbetering in mogelijk door al naar gelang het doel, nut, duur, kosten en intensiteit van het medicijn, veel meer gericht maatwerk toe te passen. Met behulp van algoritmes op basis van de patiëntendossiers kunnen betere doseringen worden voorgeschreven. Daardoor worden mensen beter en sneller geholpen, slaan medicijnen beter aan en worden bijwerkingen en het daarbij horende medicijngebruik voorkomen.’
Maatwerk
‘Met maatwerk, bijvoorbeeld bij kinderen, kunnen impactvolle bijwerkingen zoals bijvoorbeeld gewichtstoename, diabetes en hart- en vaatziekten, worden voorkomen of worden gereduceerd. Maatwerk op de IC, zoals een hogere dosering in het begin, kan een korter ziekbed en medicijngebruik betekenen. Daarvoor is onderzoek bij de juiste patiëntengroep essentieel. Het voorkomt te veel en verkeerd medicijngebruik en daarmee veel onnodige kosten. Er zijn genoeg situaties te bedenken waarin de juiste doelgroep onderzocht kan worden, van vrouwen tot en met kinderen. Lukt dat niet, dan kun je altijd nog uitwijken naar ‘traditionelere’ referentiegroepen. Het is toch schrikken als je weet dat 40 procent van de geneesmiddelen die gebruikt worden bij kinderen niet goed zijn onderzocht bij kinderen’, aldus Koch.
Klinische farmacometrie
Door toepassing van klinische farmacometrie kan er veel meer maatwerk plaatsvinden bij het toedienen van medicijnen. Patiënten wijken bijna standaard af van het gemiddelde. Koch: ‘Iedereen is een beetje gemiddeld, maar vooral ook niet gemiddeld. Patiënten verlangen steeds meer maatwerk van artsen. Dat is ook goed mogelijk aangezien kennisuitwisseling over medicijngebruik en de toepassing van Artificial Intelligence en slimme algoritmen steeds meer voorkomen. De belangrijkste brug die daarin gemaakt moet worden is dat de huidige zorg-ict-sytemen deze nieuwe algoritmes ook kunnen ontsluiten op patiëntniveau.’
Koch pleit tevens voor meer onderzoek om maatwerk te kunnen toepassen: ‘Waar de farmaceutische sector veel meer relevantie en onderzoekswinst kan realiseren door onderzoek te doen bij de juiste doelgroep, is tegelijkertijd meer geld nodig voor onafhankelijk academisch onderzoek. Dit laatste in het belang van patiënten en ook voor het beheersbaar houden van de kosten.’
Bij farmacometrie worden wiskundige modellen gemaakt die de blootstelling aan geneesmiddelen, en het effect van het geneesmiddelen aan elkaar koppelen. In deze modellen worden gemiddelden, maar ook variaties ingebouwd en alle variabelen die van invloed kunnen zijn op deze koppeling. Daaruit volgt een op-maat-voorspelling voor de optimale dosering voor een bepaalde patiënt. Indien deze op-maat dosering wordt toegepast, spreekt men van klinische farmacometrie. Klinische farmacometrie is de volgende stap in meer maatwerk in de zorg. De afgelopen jaren is klinische farmacometrie onder andere al toegepast bij antibiotica bij kritisch zieke patiënten op de intensive care, bij patiënten met een geïnfecteerde prothese die antibiotica moeten gebruiken en bij kinderen met autisme met gedragsproblemen.
De oratie is op 14 oktober in de Aula van de Erasmus Universiteit Rotterdam en is via een livestream te volgen. Zie Oratie Dr. Birgit Koch.
