Op steeds meer plekken wordt aan patiënten gevraagd om vragenlijsten in te vullen voorafgaand aan de eerste afspraak of tijdens een behandeltraject. Bijvoorbeeld over hun algemene gezondheid of specifieke klachten. Ook worden er vaak metingen afgenomen. Denk bij hand- en polsklachten bijvoorbeeld aan metingen van de knijpkracht van de hand.
Deze gegevens worden uitkomstinformatie genoemd. ‘We verzamelen steeds meer uitkomstinformatie. Maar we weten nog niet precies hoe we de informatie kunnen gebruiken in de dagelijkse zorg’, zegt dr. Robbert Wouters, universitair docent bij de afdelingen Revalidatiegeneeskunde en Plastische, Reconstructieve & Handchirurgie van het Erasmus MC.
Geloofwaardiger
Wouters onderzocht met een team hoe ruim 4000 patiënten en 80 zorgverleners kijken naar de toepassing van uitkomstgerichte zorg. Dat blijkt opvallend positief te zijn. Patienten bij wie tijdens de behandeling tools voor uitkomstinformatie werden gebruikt, waarderen de zorg beter. ‘Ze geven een hogere score aan de deskundigheid van arts, hebben het gevoel dat ze meer samen hebben kunnen beslissen over de behandeling, vinden dat de voor- en nadelen van de behandeling beter zijn uitgelegd en vinden hun behandeling geloofwaardiger’, somt Wouters op.
De tools voor uitkomstinformatie kunnen bijvoorbeeld zijn: dashboards met daarin uitkomsten en normwaardes, color coding van extreme waardes, persoonlijke hulpvraag en screeningtools op mentale gezondheid. Aan het onderzoek deden patiënten mee met hand- en polsaandoeningen, patiënten met chronische pijn en patiënten die een beroerte hebben gehad.
Niet durven zeggen
Ook zorgverleners zijn enthousiast. Ze gebruiken de uitkomstinformatie als startpunt voor een doelgericht diepgaand gesprek met de patiënt. Het valt ook op dat patiënten in de vragenlijsten regelmatig dingen aankaarten die ze niet in een gesprek durven te zeggen. ‘Soms wordt gedacht dat de vragenlijsten overbodig zijn. Dat is dus niet zo, er kan echt nieuwe informatie boven water komen’, aldus Wouters.
‘Ik had niet durven hopen dat het effect zo groot was’
Wouters is opgetogen met de resultaten. ‘Ik had niet durven hopen dat het effect van uitkomstinformatie op de kwaliteit van de zorg zo groot was. Dat is uiteraard wel het doel waarmee de informatie wordt verzameld, maar in de samenleving speelt ook een zekere vragenlijst-vermoeidheid.’ Een van zijn belangrijke aanbevelingen aan zorgverleners is dan ook: leg aan patiënten uit wat je doet met de ingevulde vragenlijsten. Hierdoor vinden patiënten het invullen van de vragenlijsten nuttig en voelen ze zich gehoord.’ Meer tips voor zorgverleners en patiënten staan onderaan dit artikel.
Het onderzoek van Wouter en collega’s leidde tot een rapport voor beleidsmakers, onderzoekers, zorgverleners en andere geïnteresseerden. Ook vatten de onderzoekers hun resultaten samen in onderstaande animatie en factsheets voor patiënten en zorgverleners. Later volgt een wetenschappelijk artikel.
Cultuurverandering
De volgende stap is uitkomstgerichte zorg breed te implementeren. Daar zijn volgens Wouters nog drie hobbels te nemen. ‘De eerste is techniek: hoe krijgen we de uitkomstinformatie zichtbaar in het digitale patiëntendossier? Daarnaast moet het werkproces erop worden ingericht. Denk daarbij aan iets simpels aan het systematisch vastleggen van emailadressen van patiënten zodat de vragenlijsten kunnen worden verstuurd. De laatste is een cultuurverandering. Het is een nieuwe manier van werken, waarvan zorgverleners doordrongen moeten raken.’
Het onderzoek is een samenwerking van het Erasmus MC (projectleider en initiatiefnemer), Xpert Clinics, Rijndam Revalidatie, Erasmus School of Health Policy & Management en OLVG.
Tips voor patiënten
- Gebruik de vragenlijsten om het gesprek met de zorgverlener voor te bereiden. Dit kan helpen om alle belangrijke informatie door te geven en om te onthouden wat je wilt zeggen en vragen.
- Vraag je zorgverlener wat je kunt verwachten op basis van de uitkomsten van eerdere patiënten. Gebruik deze informatie om te ontdekken wat de voor- en nadelen van een behandeling zijn en om de informatie van de zorgverlener beter te begrijpen.
- Vraag tijdens het behandeltraject hoe je uitkomsten veranderen. Hiermee kun je zien waar je staat in de behandeling en kun je gemotiveerd blijven om de behandeling af te maken.
Tips voor zorgverleners
- Gebruik de patiënt- en uitkomstinformatie; dit leidt tot betere zorgervaringen, betere uitkomstverwachtingen en meer geloofwaardigheid van de behandeling.
- Heb aandacht voor opvallende gegevens uit de patiënt- en uitkomstinformatie; deze bevatten soms informatie die niet in een gesprek naar boven komt.
- Leg patiënten uit wat je doet met de uitkomstinformatie; hierdoor vinden patiënten het invullen van vragenlijsten nuttig en voelen ze zich gehoord.
