Implantaat

Stimulatie achterhoofdzenuw werkt bij onbehandelbare clusterhoofdpijn

Stimulatie van de achterhoofdzenuw vermindert extreem pijnlijke aanvallen van clusterhoofdpijn bij patiënten die geen baat hadden bij medicamenteuze behandelingen. Dat blijkt uit een studie geleid door het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Erasmus MC, gepubliceerd in de Lancet Neurology.

7 likes
Leestijd 2 min
Neurostimulatie achterhoofdzenuw
De neurostimulator geeft gerichte stootjes af rondom het ruggenmerg of over de achterhoofdzenuwen.

In het zogeheten ICON-onderzoek werd in verschillende landen de werkzaamheid en veiligheid van achterhoofdzenuwstimulatie onderzocht bij 130 patiënten met chronische clusterhoofdpijn, ook wel zelfmoordhoofdpijn genoemd. Het ging specifiek om patiënten bij wie aanvallen niet voorkomen konden worden met medicatie. De achterhoofdzenuw is een makkelijk bereikbare, oppervlakkig gelegen huidzenuw aan de achterkant van het hoofd, die verbonden is met de hersenstam.

Een kleine neurostimulator werd onderhuids, aan de achterkant van het hoofd vlakbij de achterhoofdzenuw, geïmplanteerd en verbonden met een batterij die onderhuids in de bil of buik geplaatst werd.

Aandoening onder controle

Na implantatie kregen de patiënten willekeurig gedurende zes maanden hoge of lage elektrische stimulatie van de achterhoofdzenuw. ‘We vermoeden dat structuren in het brein zoals de hypothalamus indirect beïnvloed worden door stimulatie van de achterhoofdzenuwen en de aandoening onder controle brengen’, legt hoogleraar pijngeneeskunde Frank Huygen van het Erasmus MC uit. Hij voerde het merendeel van de implantaties uit in het Erasmus MC en het LUMC. Huygen leidde het onderzoek samen met hoogleraar neurologie Michel Ferrari van het LUMC, die verantwoordelijk was voor de selectie en het vervolgen van de patiënten.

Indrukwekkende resultaten

De onderzoeksleiders noemen de resultaten indrukwekkend. Bij meer dan de helft van de patiënten nam het aantal aanvallen af met ruim vijftig procent na implantatie van de neurostimulator. Sommige patiënten werden zelfs aanvalsvrij. De behandeling werd goed verdragen. Meer dan 90 procent van de patiënten was zeer tevreden en zou de behandeling aan andere patiënten aanbevelen. Met een individueel geoptimaliseerd stimulatieprotocol hield de verbetering jaren aan.

Volgens Huygen is het belangrijk dat de behandeling vooralsnog wordt voorgezet in onderzoeksverband. ‘We mogen heel trots zijn op dit resultaat. Voor de patiënten bij wie het werkt, is het echt een life changer, maar we moeten niet vergeten dat er ook nog steeds een groep patiënten is die niet reageert op de behandeling. We weten niet of dat betekent dat onze selectie nog steeds niet optimaal is of dat de toepassing van de behandeling verder kan verbeteren.’

Vergoeding in reguliere pakket

Op basis van de resultaten is achterhoofdzenuwstimulatie voor chronische clusterhoofdpijn toegelaten voor vergoeding in het reguliere pakket van zorgverzekeraars.

De diagnose en behandeling van patiënten met chronische clusterhoofdpijn en de uitvoering en controle van achterhoofdzenuwstimulatie vereisen specifieke deskundigheid. Daarom is besloten dat slechts enkele, nauw samenwerkende centra de therapie in Nederland mogen geven: LUMC (dr. Rolf Fronczek), Erasmus MC (prof. dr. Frank Huygen), Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (dr. Wim Mulders/dr. Kurt Erkan), Zuyderland Ziekenhuis (dr. Poldi Wilbrink) en Maastricht UMC (dr. Onno Teernstra).

Over clusterhoofdpijn

Chronische clusterhoofdpijn, ook wel bekend als ‘zelfmoordhoofdpijn’, is een ernstig invaliderende chronische hersenaandoening die ondraaglijke hoofdpijnen veroorzaakt, meestal meerdere malen per dag. De aanvallen duren elk gemiddeld 1 – 2 uur en treden vaak ook ’s nachts op, waardoor de slaap ernstig wordt verstoord. Behandelingen hebben vaak onvoldoende effect, waardoor patiënten wanhopig kunnen worden.

Lees ook