Erasmus MC

Wat mankeerde Charles Darwin?

Leed Charles Darwin aan de ziekte van Chagas of had hij een angststoornis? Volgens dr. Erwin Kompanje van de afdeling Intensive Care van het Erasmus MC en prof. dr. Jelle Reumer van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam had hij waarschijnlijk iets anders onder de leden.

Deel
0 likes
Leestijd 3 min
evolution3

“Er zijn boeken over volgeschreven”, vertelt Erwin Kompanje, die als ethicus aan het Erasmus MC is verbonden. “Sommigen beweren dat hij leed aan de ziekte van Chagas (een tropische ziekte die voornamelijk in Zuid-Amerika voorkomt en verwant is aan de Afrikaanse slaapziekte), of dat hij een aandoening had waarbij de energie-omzettende mitochondriën in zijn lichaamscellen waren aangetast. Weer anderen houden het op een angststoornis, systemische lupus erythematodes (een auto-immuunziekte), een regelmatig terugkerende vorm van eczeem, of een erfelijke vorm van lactose-intolerantie.”

Kompanje en Jelle Reumer, hoogleraar paleontologie aan de universiteit van Utrecht, doken in de vele manuscripten van Darwin (dagboeken, aantekeningen en brieven) en kwamen tot een andere, in hun ogen meer plausibele diagnose: (neuro)borreliose, de ziekte van Lyme.

Portret van Charles Darwin door onbekende kunstenaar, collectie Erwin Kompanje. Foto: Otto van Duijn

Charles Darwin

Charles Darwin (1809-1882) wordt beschouwd als een van de belangrijkste biologen, geologen en natuur-historici. Tijdens reizen naar Zuid-Amerika, Australië, het zuiden van Afrika en eilandengroepen in de Grote en Indische Oceaan verzamelde hij planten, dieren, fossielen en gesteenten die hij gebruikte voor zijn onderzoek. Op basis daarvan formuleerde hij de theorie dat planten- en diersoorten evolueren op basis van natuurlijke selectie (The Origin of Species, 1859). Die stelling veroorzaakte een breekpunt tussen religie en wetenschap: niet God maar de natuur was verantwoordelijk voor het ontstaan van de mens (de mens als diersoort).

 

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de Borrelia bacterie, die wordt overgedragen door een tekenbeet. Teken zijn parasieten die leven van het bloed van gewervelde dieren (dus ook van mensen). Niet alle teken zijn drager van de Borrelia bacterie, en niet iedereen die door zo’n besmette teek gebeten wordt, ontwikkelt de ziekte van Lyme. De symptomen zijn niet eenduidig. Vaak wordt rond de beet in de huid een rode ring waargenomen. Er kunnen huid- en gewrichtsinfecties optreden. We spreken van neuroborreliose als het zenuwstelsel is aangetast. Dit kan gepaard gaan met zenuwpijnen, krachtverlies en hersenvliesontsteking.

 

Insectenbeet

Kompanje: “Het ongecontroleerd trillen van spieren, het optreden en weer verdwijnen van rode uitslag in zijn gezicht, de lang-aanhoudende angsten, kortademigheid, slapte, veelvuldig braken en darmklachten passen allemaal bij onze diagnose: (neuro)borreliose.

We sluiten de ziekte van Chagas niet uit, maar erg waarschijnlijk is die diagnose niet. Darwin heeft beschreven dat hij in Argentinië door een insect werd gebeten. Dat zou het ziekteverwekkend micro-organisme kunnen overbrengen. Maar de kans dat hij in Engeland door een teek is gebeten, achten wij veel aannemelijker. Het relatief milde verloop van zijn ziekte wijst meer op Lyme dan op Chagas. Bovendien had Darwin al soortgelijke klachten voordat hij in Zuid-Amerika voet aan wal zette.”

 

Hypochonder

“Veel onderzoekers stellen één diagnose, maar Darwin vertoonde een scala aan symptomen”, zegt Kompanje. “Wij denken dat hij niet alleen leed aan de ziekte van Lyme, maar dat hij ook last had van lactose-intolerantie. Bovendien was hij waarschijnlijk een hypochonder. Hij schreef vaak en gedetailleerd over zijn aandoeningen en maakte ze mogelijk groter dan ze waren.”

 

Het (Engelstalig) artikel van Kompanje en Reumer is hier te lezen.

 

 

 

Lees ook