De sportzomer is met het versoepelen van de coronamaatregelen én de groepsfase van het EK weer in volle gang. Met die opleving van de sport zien huisartsen, fysiotherapeuten en SEH-artsen tevens het aantal sportblessures weer toenemen. Ook het aantal sporters -amateurs én (semi)profs- met een afgescheurde kruisband zwelt aan. Gelukkig neemt de druk op de ziekenhuizen al enige tijd af, waardoor eventuele operaties aan de kruisband weer mogelijk zijn.
Donorpees
Op dit moment is het voor orthopeden dikwijls lastig om te bepalen welke behandeling het beste bij de patiënt past. De keuze bestaat uit een serie fysiotherapeutische oefeningen of een operatieve ingreep waarbij de geblesseerde kruisband wordt vervangen door een donorpees, bijvoorbeeld uit de hamstring van de patiënt. Meestal wordt een gulden middenweg bewandeld: beginnen met fysiotherapie en als dat niet helpt, een operatie.
‘Maar op deze manier krijgen niet alle sporters zo snel mogelijk de beste behandeling’, legt orthopedisch chirurg Duncan Meuffels uit. Hij voert de ROTATE-studie uit in samenwerking met wetenschappelijk onderzoeker Max Reijman en arts-onderzoeker Floris de Vos.
Studie gaat uitwijzen wie bij kruisbandletsel baat heeft bij operatie
Fifty fifty
Welke behandeling het beste resultaat geeft, is per patiënt verschillend, bleek onlangs uit een eerdere studie. ‘De uitkomst was dat in 51 procent van de gevallen een operatie de beste uitkomsten gaf. In 49 procent van de gevallen was fysiotherapie de beste oplossing’, vertellen Meuffels, De Vos en Reijman.
Dus nu weten we nóg niks? ‘Dat is niet helemaal waar. We hebben uit die studie kenmerken gedestilleerd, aan de hand waarvan we nu kunnen voorspellen wélke patiënt het beste gebaat is bij een operatie, en welke genoeg heeft aan fysiotherapie.’
Geld besparen
In de ROTATE-studie, waarvoor de afdeling een half miljoen euro heeft gekregen van ZonMw, gaan tientallen artsen bekijken of deze lijst kenmerken inderdaad kan worden gebruikt om de beste behandeling te kiezen. Het is tevens een zogeheten kosten-effectiviteitsstudie, dus uiteindelijk hoopt men dat de uitkomsten de zorg veel geld gaan besparen.
Geheimzinnig
Over de lijst kenmerken doen de onderzoekers geheimzinnig. ‘We kunnen daar beter niets over zeggen, omdat we anders het onderzoek zouden beïnvloeden. De ene helft van de deelnemende artsen gebruikt de lijst met kenmerken niet, zodat we een vergelijking kunnen maken. We willen niet dat patiënten deze kenmerken herkennen, zodat ze vervolgens met ‘voorkennis’ op de keuze voor een behandeling kunnen voorsorteren.’
Er doen tien ziekenhuizen mee aan de ROTATE-studie. In vijf ziekenhuizen gebruiken de orthopeden de lijst kenmerken als keuzehulp. In de vijf andere ziekenhuizen behandelen de orthopeden hun kruisband-patiënten zoals ze dat altijd al deden. Alle deelnemende patiënten worden twee jaar lang gevolgd.
Verschil
‘We hopen natuurlijk dat we na twee jaar een verschil gaan zien tussen de uitkomsten in de ziekenhuizen die mét de lijst kenmerken werken, en de ziekenhuizen die het op de conventionele manier doen. Als de lijst met kenmerken zijn werk doet zoals wij verwachten, zou deze groep patiënten een sneller en beter herstel moeten rapporteren’, zeggen Meuffels, De Vos en Reijman.
Het trio weet nog niet precies wanneer de ROTATE-studie kan worden afgerond. ‘Dat hangt ook af van de ontwikkeling van het coronavirus in het najaar. We hopen natuurlijk dat het niet nodig is, maar op het moment dat ziekenhuizen weer planbare zorg moeten gaan afschalen, heeft dat natuurlijk ook gevolgen voor hun afdelingen Orthopedie.’
Meedoen?
Patiënten die een gescheurde kruisband hebben en die de wetenschap vooruit willen helpen, kunnen zich melden in een van de deelnemende ziekenhuizen. Dit zijn behalve het Erasmus MC, het Haaglanden MC, Reinier HAGA Orthopedisch Centrum, Martini ziekenhuis, St. Antonius, Tergooi ziekenhuis, Maxima Medisch Centrum, Annatommie MC, Isala ziekenhuis en de Noordwest Ziekenhuisgroep. Check ook de website van het onderzoek.
Kader voorste kruisbandletsel
Voorste kruisbandletsel komt vaak voor in Nederland. Het is vooral een sportblessure. In de acute fase van de blessure doet de knie pijn en wordt hij dik. Lopen gaat dan moeilijk. ‘Je moet de voorste kruisband zien als een soort autogordel’, legt Meuffels uit.
‘Als je rustig autorijdt en niet te vaak hard hoeft te remmen, dan wordt de gordel eigenlijk niet belast. Zo werkt dat ook voor de kruisband. Die wordt pas belast wanneer je je benen en knieën vaak intensief gebruikt, zoals bij voetbal of tennis. Of wanneer je een onnatuurlijke beweging maakt, zoals een verdraaiing.’
Bij intensieve sporters krijgen de benen en knieën, en dus de kruisband, het zwaar te verduren. ‘Bij deze sporter is de voorste kruisband dan ook een stevige ondersteuning van de knie. Bij hen is hij meer noodzakelijk dan bij andere mensen.’ Als de voorste kruisband afscheurt (dat is het meest voorkomende letsel aan de kruisband) dan duurt het herstel vaak lang. ‘Veel mensen kunnen best zonder voorste kruisband. Je kunt daar bijvoorbeeld prima mee wandelen en fietsen.’
