Beeld: Shutterstock

Welke zorgen hebben mensen vaak?

“Er zijn verschillende soorten zorgen. Zoals de schrik over de snelheid waarmee zaken veranderen en de ernst waarmee Rutte ons heeft toegesproken. Dat geeft een algemeen gevoel van verontrusting. We hebben zorgen over het virus, dat niet zichtbaar is. We zien ook niet wie het heeft. Dus zijn we nu allemaal heel alert op mensen die hoesten. We zijn een soort chimpansee in het bos, alert op geritsel dat gevaarlijk kan zijn. Een gezonde stressrespons is dat we noradrenaline aanmaken om gefocust te zijn en desnoods een stapje opzij te doen. Dat doen we nu als iemand kucht. Ook houden we afstand en vermijden zo het gevaar.”

Heeft deze toestand risico’s voor ons stress-systeem?

“Het risico is dat als deze situatie te lang duurt, je te lang aanstaat. Dat gebeurt vooral als we te veel bezig zijn met sociale media en het nieuws voortdurend op ons af laten komen, soms wel acht uur per dag. Je krijgt dan te weinig rust. Het is verstandig om de informatiestroom te reguleren. Je leest bijvoorbeeld een dagblad, kijkt een keer per dag op de website van het RIVM en het journaal. Dan mis je niks en beperk je de blootstelling aan de continue nieuwsstroom.”

Het is verstandig om de informatiestroom te reguleren

Hoe moeten we nu omgaan met onze gevoelens?

“Emoties horen erbij. Erken deze emoties en praat erover. Maar ook weer niet te lang. Dat kun je ook afspreken met huisgenoten. Blijf verder rationeel. Een heel goede Engelstalige cursus ‘The science of well-being’ hierover vanuit Yale University is net kosteloos ter beschikking gesteld via de site Coursera.”

Heeft u tips om met de stress van deze situatie om te gaan?

“Breng structuur aan in je dag, ook als je thuis werkt of thuis in quarantaine zit. Zorg voor een daginvulling, lees een boek. Doe gezonde dingen, zoals bewegen. Buiten als dat kan, maar er zijn ook goede fitnesscursussen op YouTube. Drink niet te veel alcohol, want daarvan ga je juist slechter slapen.”

Hoe stop je met piekeren?

“Er zijn een paar trucjes uit de cognitieve psychologie om het  piekeren te stoppen. Zoals de gedachtestop. Daarbij vervang je een gedachte die maar doorzanikt door een leuke gedachte, bijvoorbeeld een herinnering aan een vakantie. Je roept de piekergedachte op, zegt stop en denkt dan aan de klaarstaande leuke gedachte. Het is makkelijker gezegd dan gedaan, maar als je hiermee oefent, gaat het steeds beter.”

We moeten afstand houden en kunnen niet zomaar bij elkaar langs gaan. Hoe moeten we daarmee omgaan?

“Je kunt skypen, whatsappen, bellen. Daarmee kom je een heel eind. Ook kunnen we op andere manieren intimiteit vinden. Een paar weken geleden hadden we er nog moeite mee dat we geen handen meer konden schudden. Nu blijkt dat we best zonder kunnen. Met de juiste toon en blik kun je ook nabijheid hebben zonder elkaar aan te raken.”

Foto: Levien Willemse

Hoe pakt u het zelf aan?

“Het is voor mij heel belangrijk dat ik genoeg slaap. De laatste tijd val ik gelukkig vroeg in slaap, ik ben aan het eind van de dag vaak uitgeput. Binnen de afdeling Psychiatrie heb ik een fantastisch team, dat is heel inspirerend. Ik vind het ook heel mooi om te zien hoe dit ziekenhuis nu functioneert. Het is mooi om daarvan deel uit te maken. Dat geeft kracht.”

Wat kunnen we doen om te ontspannen?

“Artsen en verpleegkundigen hebben de neiging om het uiterste te geven. Maar het is heel belangrijk om op tijd rust in te bouwen. Zodat je het langer volhoudt. Als het kan even naar buiten gaan, een ommetje maken, maar anders zijn er ook bijvoorbeeld Yogalessen online.”

Hoe herken je overbelasting?

“Wie overbelast raakt, gaat vaak slechter slapen. Er zijn ook signalen die de omgeving kan herkennen, zoals snel geïrriteerd raken, een kort lontje of in huilen uitbarsten. Of niet tegen lawaai kunnen. Als je dat soort dingen bij een collega ziet, kan het zijn dat die overbelast is. Dit soort overbelasting komt nu vaker voor. Bovendien kan er thuis ook spanning zijn, bijvoorbeeld doordat iedereen thuis zit. Het is slim dit met huisgenoten te bespreken en samen wat leuke dingen te doen.”

Andere tips?

“Prioriteiten stellen, de belangrijkste dingen doen en de rest niet. Het is op dit moment niet mogelijk alles zo precies te doen als we gewend zijn. Mensen gaan daar noodgedwongen wat losser mee om en dat wordt geaccepteerd.”

Het gevoel van solidariteit geeft ook kracht

Er gaan veel grappige filmpjes en plaatjes rond. Is humor een goed wapen tegen stress?

“Jazeker. Luchtigheid en relativering helpen heel goed. Ik zag een filmpje van een pop met een grote bek die als een pacman de auto’s die op straat voorbijreden leek op te eten. Zo’n filmpje gaat dan viraal, wat nu trouwens weer een andere bijklank heeft.
Het gevoel van solidariteit geeft ook kracht. Er is een gemeenschappelijke vijand, het virus. Dus sluiten de gelederen zich en is er minder geharrewar.”

Hebben mensen met smetvrees nu gelijk?

“Smetvrees komt voort uit een gezond mechanisme waarbij we als mensen een afkeer hebben van materiaal dat infecties kan veroorzaken en ons ziek kan maken. Dat was altijd al essentieel om te overleven. Dus handen wassen: ja! Maar het moet wel rationeel blijven. Dus oppassen dat het niet doorschiet.”

Vijf tips om met stress om te gaan

• Maak een lijstje van dingen die goed gaan, die je hoop geven
• Kijk niet naar verontrustend nieuws vlak voor je gaat slapen
• Richt je op dingen waar je invloed op hebt en probeer omstandigheden te accepteren die je niet kunt veranderen
• Accepteer je emoties en praat erover met anderen, maar ga niet samen hardop zitten piekeren
• Ontspan je lichaam en geest, bijvoorbeeld met sport, wandelen, yoga, lezen of naar muziek luisteren

Deze tips zijn met toestemming afkomstig van Maastricht UMC+ en gebaseerd op ‘Managing Stress – Tips for Coping with the Stress of COVID-19’ door K.J. Korte, C.A. Denckla, A.A. Ametaj en K.C. Koenen (Harvard T.H. Chan School of Public Health).