Van Osch en haar onderzoeksgroep richten zich op schadeherstel van bindweefsel, van kraakbeen, pezen en bot in het bijzonder. Het accent ligt op artrose, een aandoening waarbij het kraakbeen in de gewrichten is aangedaan, en de toepassing van tissue engineering, de technologie achter het kweken van weefsels in een laboratorium. Van Osch: “Juist bij tissue engineering komen technische, biologische en medische wetenschap bij elkaar. Dat maakt het heel interessant.”
- Prof. dr. Gerjo van Osch in gesprek met prof. dr. Amir Zadpoor (TUDelft)
Meerdere disciplines
De naam Peter Zandstra valt. De hoogleraar uit het Canadese Toronto (nu werkzaam bij de University of British Columbia in Vancouver) kwam in oktober 2016 naar Rotterdam om als gastspreker een lezing te geven tijdens Lof der Geneeskunst, de jaarlijks publiekslezing van het Erasmus MC over medische wetenschap en mensen. Een film van het gehele evenement is hier te zien.
Van Osch: “Peter Zandstra is een expert op het gebied van regeneratieve geneeskunde, het repareren van lichaamsschade met behulp van stamcellen. Hij is van origine ingenieur, iemand met een technische achtergrond, maar hij werkt veelvuldig mee aan medische onderzoeken. Dat denken vanuit meerdere disciplines, dat is door zijn komst naar Rotterdam extra op de kaart gezet. Het heeft ons gestimuleerd om vanuit meerdere perspectieven na te denken.”
- Prof. dr. Peter Zandstra
Querido-leerstoel
Lof der Geneeskunst was de start van Zandstra’s Querido-leerstoel die hij twee jaar bekleedde. De leerstoel is vernoemd naar prof. dr. Andries Querido, oprichter van de medische faculteit van de Erasmus Universiteit en daarmee grondlegger van het Erasmus MC. De manier waarop hij het medisch wetenschappelijk onderzoek, de artsopleiding en de patiëntenzorg in Nederland vormgaf, zijn voor het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aanleiding geweest om in 1998 een naar Querido genoemde leerstoel in te stellen. De hoogleraar die de leerstoel bekleedt draagt bij aan de ontwikkeling van een voor Nederland passende samenhang van onderzoek, opleiding en gezondheidszorg voor de 21e eeuw.
Medical Delta
“Binnen de regeneratieve geneeskunde en tissue engineering zijn technologische ontwikkelingen vaak leidend”, zegt Van Osch. “Het zit al in het woord engineering. Het Erasmus MC werkt met de TU Delft en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) samen binnen Medical Delta en zoekt daarbinnen de interactie met allerlei experts op. Zandstra heeft ook die interactie positief beïnvloed. Er zijn tijdens zijn verblijf interessante plannen gemaakt.”
TTO
“Zandstra is medeoprichter van CCRM, een Canadees consortium dat commercialisering van regeneratieve geneeskunde (waaronder ook cel- en gentherapie) stimuleert. Zijn visie heeft hij met wetenschappers van het Erasmus MC en medewerkers van het Technology Transfer Office (TTO) van het Erasmus MC gedeeld. Veel wetenschappers stappen niet zo snel naar een partij die hen helpt om hun bevindingen commercieel te benutten. Zandstra heeft ze een zetje in die richting gegeven”, meent Van Osch.
Lees hier meer over TTO.
Over de grens
“Zandstra is een voorbeeld van iemand die de waarde van multidisciplinair werken inziet”, vindt Van Osch. “De ontmoetingen en samenwerkingen met wetenschappers uit allerlei disciplines leiden tot vruchtbare interacties. Zandstra kijkt over de schutting. Ik zie zelf ook dat belang. Het is goed om over grenzen te gaan, ook letterlijk. Hoe doen ze het in het buitenland? Wat kunnen we samen doen?”
Als leider van een onderzoeksgroep is Van Osch gewend dat jonge collega’s voor korte of langere tijd naar het buitenland vertrekken of dat jonge onderzoekers een periode bij haar op het laboratorium komen.* Zelf deed ze dat ook: vlak voor haar promotie in 1994 vertrok ze voor drie maanden naar Zwitserland om daar een celkweektechniek te leren. En tien jaar later werkte ze anderhalve maand op het Center for Biomedical Engineering in Dublin. Daarna kwam het er niet meer van. Van Osch: “Studenten en jonge onderzoekers worden gestimuleerd om ervaring op te doen in het buitenland, maar voor meer ervaren wetenschappers ligt dat niet zo eenvoudig. Er liggen zware verantwoordelijkheden binnen de onderzoeksgroep en binnen het Erasmus MC. Die kun je niet een-twee-drie uit je handen laten vallen.
Collega dr. Bram van der Eerden coördineert vanuit het calcium- en botstofwisselingslaboratorium van het Erasmus MC een EU-subsidieprogramma waarmee onderzoekers in staat worden gesteld om in het buitenland ervaring op te doen. Hij vroeg of ik onderzoekers kende die interesse hadden in een project voor korte duur. Bij één van die projecten dacht ik: waarom ga ik niet zelf?”
*Prof. dr. Gerjo van Osch coördineert twee Horizon2020 MSCA-Innovative Training Network projecten: TargetCare en CarBon.
‘Ik zou senior wetenschappers willen aanmoedigen om ook eens een blik over de muur te werpen en een periode naar het buitenland te gaan’
Platwormen
Van Osch besprak het idee met haar man en kinderen. Zij zagen geen bezwaren. Doen! Eind 2017, begin 2018 verbleef ze met haar man drie maanden in Hong Kong. “Het was best spannend”, bekent Van Osch. “Ik moest nieuwe mensen leren kennen, m’n draai vinden in een onbekend lab, m’n weg vinden in een vreemd land. Maar ik vond het fantastisch. Ik wilde per se ook op het lab experimenten uitvoeren, iets waar ik in Rotterdam niet meer aan toe kom. In Hong Kong heb ik gewerkt met platwormen. Wonderlijke diertjes: als ze in twee stukjes worden gedeeld, groeien de helften uit tot twee intacte wormen, volledig identiek. Hoe dat kan, welke processen daaraan ten grondslag liggen, is nog niet helemaal bekend. Die kennis kan van groot belang zijn om ons eigen herstelvermogen na weefselschade te begrijpen en te beïnvloeden.”
Veel geleerd
Voor herhaling vatbaar dus, zo’n buitenlandervaring? “Absoluut! Ik zou senior wetenschappers willen aanmoedigen om ook eens een blik over de muur te werpen. De kinderen bleven thuis. Ze waren toen 17 en 18, maar ze hebben de tijd van hun leven gehad. Ook zij hebben in die paar maanden veel geleerd. Ik had het veel eerder moeten doen. Wat mij betreft wacht ik nu niet meer zo lang. (Lachend:) Over een jaar of zeven misschien.”
Lees hier nog een voorbeeld van een multidisciplinaire aanpak.
