Erasmus MC

Gezond leven: later en korter ziek

Gezond overlijden. Kan dat? Die kans is heel klein volgens onderzoekers van het Erasmus MC. Zij brachten het optreden van ziekten en het effect van risicofactoren op die ziekten in kaart.

Deel
0 likes
Leestijd 4 min
Ikram1
Beeld: Grand Foulard

“De boodschap van ons artikel dat wij onlangs publiceerden in wetenschappelijk tijdschrift PLoS Medicine voelt iedereen wel aan”, vertelt Arfan Ikram, hoogleraar Epidemiologie. “Naar mate je ouder wordt, krijg je vroeg of laat wel een chronische ziekte.”

 

Killers

“Dat Hartziekten, kanker, beroerte, diabetes, chronische ademhalingsziekte (COPD) of neurodegeneratieve aandoeningen, zoals dementie en Parkinson, wereldwijd de zes belangrijke killers zijn, weten we al langer. Maar hoe vaak komen die ziekten gezamenlijk voor in een mensenleven en zijn ze te beïnvloeden? Dat is belangrijke informatie voor beleidsmakers zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), maar uiteraard ook voor mensen persoonlijk.”
Ikram: “Uit onze studie onder meer dan 9.000 Rotterdammers uit de wijk Ommoord in Rotterdam blijkt dat maar liefst negen op de tien gezonde 45-plussers één van deze ziekten krijgt in zijn of haar leven. Daar komt bij dat een derde van die mensen twee of meer ziekten zullen krijgen.

Risicofactoren

Wat we verder zien is dat risicofactoren zoals roken, een hoge bloeddruk en overgewicht een grote rol spelen in de ontwikkeling van deze ziekten. Daarbij versterken deze risicofactoren elkaar.

‘Dit is een zeer sterke indicatie dat preventie loont’

 

Later ziek

Mensen die op middelbare leeftijd niet roken en geen last hebben van een hoge bloeddruk of overgewicht, worden gemiddeld negen jaar later ziek dan ongezonde leeftijdsgenoten en leven korter mét ziekte. Bij elkaar genomen leven zij gemiddeld zes jaar langer. Mensen die een ongezonde levensstijl hebben, leven korter en zijn tijdens hun leven langer ziek. In het kort: Door gezond te leven is de kans groter dat je later ziek wordt en korter ziek bent. Dit is een zeer sterke indicatie dat preventie loont.”

 

Een voorbeeld:

Beeld: Grand Foulard

Een roker van 45 jaar met overgewicht en een te hoge bloeddruk kan 85 jaar worden. Maar als hij op 76 jarige leeftijd een beroerte krijgt, leeft hij negen jaar met de gevolgen van die beroerte voordat hij komt te overlijden.

Een slanke man van 45 jaar die niet rookt en geen last heeft van een hoge bloeddruk, kan 91 jaar oud worden. Ook hij krijgt een beroerte, maar pas op 85 jarige leeftijd. Deze man leeft zes jaar met de gevolgen van een beroerte, voordat hij komt te overlijden.

Korter ziek

“De gezonde man leeft dus langer in gezondheid en is korter ziek. De reden dat gezonde mensen relatief sneller overlijden nadat ze ziek zijn geworden, heeft vermoedelijk te maken met de leeftijd van deze mensen en de vitaliteit van hun lichaam”, aldus Ikram.

Verschuiving

De onderzoekers bekeken ook hoe deze ziekten zich ontwikkelen bij mensen die gezond en ongezond leven. Welke mensen krijgen welke ziekten eerst? Ikram vervolgt: “Bij mensen die gezond leven, zien we dat het aantal hartinfarcten daalt en ook dat het risico op diabetes omlaag gaat, terwijl het aantal mensen met dementie stijgt. We zien dus een verschuiving in de ontwikkeling van deze ziekten. Dit komt door het fenomeen ‘competing risks’: het niet krijgen van of overlijden aan een ziekte geeft de andere ziekte de kans zich te ontwikkelen.”

Van de meeste deelnemers (66 procent) die aan een enkele ziekte leden, had een derde kanker, bijna een kwart een hartaandoening, 15 procent neurodegeneratieve aandoeningen en 15 procent chronische ademhalingsziekten. Tien procent van hen had diabetes en 8 procent een beroerte. Een derde van de deelnemers werd ziek vóór de leeftijd van 65 jaar.

 

Toename

“Die geleidelijke toename van het risico op oudere leeftijd is anders bij mannen en vrouwen. Mannen worden op iets jongere leeftijd ziek. Vrouwen zijn langer gezond en worden getroffen door beroerte en hersenziekten. We vermoeden dat dit komt doordat mannen over het algemeen ongezonder leven, maar een sluitende verklaring hebben wij hier niet voor. Daar is verder onderzoek voor nodig.”

 

ERGO

De onderzoekers maakten gebruik van gegevens van ruim 9.000 deelnemers (1990-2012) van het langlopende bevolkingsonderzoek ERGO (internationaal: The Rotterdam Study). ERGO staat voor Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek. De deelnemers zijn bewoners van de Rotterdamse wijk Ommoord van 45 jaar en ouder. Elke deelnemer wordt uitgebreid onderzocht, onder andere op het gebied van beweging, bloed, bloeddruk, bloedvaten, hart- en longfunctie, ogen en geheugen. De focus van ERGO ligt op gezondheidsproblemen en ziekten die vooral op oudere leeftijd voorkomen in hersenen (dementie, depressie, angst- en slaapstoornissen), hart- en bloedvaten (infarct en beroerte), botten (osteoporose en gewrichtsslijtage), ogen (macula degeneratie en glaucoom) en huid (psoriasis, eczeem en huidkanker). Ook de genetische aspecten en medicijngebruik worden onder de loep genomen.

Lees ook