In augustus wordt in het universiteitsziekenhuis van Jimma een nagelnieuw bestralingstoestel in gebruik genomen. Het tweede toestel van het land, want er staat er ook een in het universiteitsziekenhuis Black Lion in Addis Abeba. In de loop van de komende twee jaar worden nog vier toestellen geïnstalleerd in andere ziekenhuizen in Ethiopië.
Ter vergelijking: alleen al het Erasmus MC telt 12 bestralingsapparaten waarmee we jaarlijks ruim 5500 mensen behandelen. Voor heel Ethiopië is er op dit moment dus maar één, op een bevolking van 112 miljoen mensen. Verwacht wordt dat het aantal gevallen van kanker in Ethiopië in 2030 verdubbeld zal zijn ten opzichte van nu. De uitbreiding van het aantal toestellen is dus van levensbelang.
Laboranten en fysici
Maar personeel dat precies weet hoe het apparaat optimaal kan worden ingezet, ontbreekt vooralsnog. ‘In Nederland hebben wij radiotherapeutisch laboranten en klinisch fysici. Zij weten precies hoe de apparatuur werkt, welke doses straling je gebruikt en welke protocollen je volgt bij alle verschillende soorten kanker. We hebben daar in Nederland opleidingen voor, op hoog niveau. In Ethiopië hebben ze die niet. Daar doet de oncoloog het erbij’, schetst Incrocci.
Incrocci heeft wel ideeën hoe dat beter kan. ‘Met mijn Luca Incrocci Foundation zamel ik geld in om Ethiopische dokters een paar weken hier naartoe te laten komen om hen hier in het Erasmus MC stage te laten lopen, zodat ze van onze werkwijzen kunnen leren. Maar het geld kan ook worden gebruikt om radiotherapeuten, laboranten en klinisch fysici daar naartoe te sturen om ter plaatse onderwijs te geven.’
Patiënten
Incrocci begon met inzamelen ten tijde van zijn oratie in 2016. Toen hij werd geïnstalleerd als hoogleraar Radiotherapie van Uro-genitale Tumoren koos hij om geen cadeaus te ontvangen, maar een bijdrage voor zijn missie. ‘Dat geld heb ik in de Foundation gestort. Verder krijg ik soms geld van patiënten. Dan vragen ze mij: Luca, waar kunnen we je mee helpen? Dan geven ze geld voor onderzoek, of voor mijn Foundation. In Noord-Amerika is het heel gebruikelijk om patiënten actief te benaderen om geld te geven. In Nederland doen we dat liever niet. Ik wacht af waar patiënten zelf mee komen.’
Ethiopië vooruit helpen met de zorg voor kankerpatiënten is een kwestie van een lange adem. Potentiële geldschieters staan niet in de rij, en áls ze al projecten willen financieren, dan zijn het vaak specifieke projecten. ‘Ik volg alle calls van de grote fondsen op de voet. Maar dat zijn vaak oproepen voor studies, of calls voor het opzetten van bevolkingsonderzoeken. Het opleiden van radiotherapeutisch laboranten en klinisch fysici lijkt er niet bij te horen.’
Corona-pandemie
En daar kwam de corona-pandemie nog bij. ‘Op dit moment ligt alles vrijwel stil. De grenzen zijn helemaal dicht geweest voor alle reizigers, behalve reizigers met een urgentieverklaring. Maar dan moest je wel twee weken in quarantaine.’
De Covid-pandemie is rampzalig voor landen als Ethiopië, waar het inkomen laag is, en de bevolking dikwijls verstoken is van een adequate publieke gezondheidszorg. Vaccinatie komt lastig van de grond. Toch eist Covid in Ethiopië relatief weinig slachtoffers. ‘Dat heeft waarschijnlijk te maken met de leeftijdsopbouw van de bevolking. De helft van de mensen is jonger dan 30 jaar. Men leeft bovendien veel buiten, en het kan zijn dat de mensen een andere immuniteit hebben. Er komt veel malaria of tubercolose voor, wellicht hebben ze daardoor antistoffen die ook een beetje werken tegen een corona-besmetting.’
Welvaartsziekten
Dat het aantal gevallen van kanker toeneemt in Ethiopië staat echter buiten kijf. ‘De welvaart neemt langzamerhand toe, en daarmee ook het aantal welvaartsziekten. Mensen koken minder vaak zelf, gebruiken bewerkt voedsel, eten McDonalds in plaats van uit de moestuin. We zien er steeds vaker borstkanker, gynaecologische kankers, prostaatkanker, lymfeklierkanker en leukemie. Radiotherapie is een zeer effectieve behandeling, maar er is op dit moment een wachtlijst van een jaar voor curatieve radiotherapie.’
Het bestralingsapparaat dat in augustus in het ziekenhuis van Jimma University in gebruik wordt genomen, staat nu nog in de doos. Incrocci werkt aan een plan om de oncologische afdeling zo goed mogelijk te scholen. Hij krijgt daarbij hulp van collega’s uit zijn netwerk. Een Duitse klinisch fysicus, laboranten uit Tilburg en India: met vereende krachten proberen ze per kankersoort protocollen en werkprocessen uit de grond te stampen, zodat meer zieke mensen kunnen worden bestraald.
Geen idee
Om te illustreren dat radiotherapie nog in de kinderschoenen staat, vertelt Incrocci over zijn ontmoeting met de Ethiopische ambassadeur in Nederland, eerder dit jaar. Hij had met een brief en een folder van de Foundation contact gezocht met de Ethiopische ambassade in Den Haag . Drie maanden later volgde een uitnodiging.
Incrocci heeft er gedurende twee uur een soort masterclass radiotherapie gehouden. Ze hadden geen idee wat radiotherapie is, en waar de Ethiopische gezondheidszorg mee bezig is, vertelt hij. ‘De ambassade houdt zich in Nederland vooral bezig met de ontwikkeling van agricultuur, irrigatie, watermanagement. Daar gaat veel ontwikkelingsgeld in om, maar dat is geoormerkt geld.’
Plicht
Blijft het dus voorlopig even buffelen voor geld en middelen om Jimma straks een vliegende start te gunnen met het bestralingsapparaat. Incrocci is wat dat betreft onvermoeibaar. ‘Ik zie het als mijn maatschappelijke plicht om mijn kennis en ervaring te delen. En daar hoeft niets tegenover te staan.’
Wie Luca Incrocci wil steunen, reist naar de website van zijn Luca Incrocci Foundation.
Luca Incrocci en ambassadeur Million Samuel Gebre van Ethiopië
